Decyzją z 28 lutego 2018 r. Starosta Ostrowski odmówił wywłaszczenia nieruchomości położonej w gm. Sośnie, w miejscowości Moja Wola. Z wnioskiem o wywłaszczenie zwrócił się do Starosty Ostrowskiego Kierownik Delegatury w Kaliszu Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu działający z upoważnienia Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu. Przed podjęciem decyzji Starosta Ostrowski przeprowadził dogłębną analizę sytuacji pod względem prawnym.
Wywłaszczenie nieruchomości jest instrumentem ingerującym najdalej w jedno z podstawowych praw jakim jest prawo własności. Dlatego w niniejszej sprawie należało ustalić, czy zostały podjęte wszystkie możliwe działania i wyczerpane wszelkie procedury wskazane przepisami prawa, które poprzedzają proces wywłaszczenia nieruchomości. Zadaniem tut. organu było również zbadanie, czy wywłaszczenie nieruchomości zagwarantuje realizację celu publicznego jakim jest opieka nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
W niniejszym postępowaniu należało przede wszystkim zbadać czy wypełnione są przesłanki wynikające z art. 50 ust. 4 pkt 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami – tym samym czy wywłaszczenie jest konieczne.
Zdaniem Starosty Ostrowskiego Wojewódzki Konserwator Zabytków nie skorzystał z możliwości jaką daje wykonanie zastępcze prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy zabytku nieruchomym, które tym samym usunęłyby zagrożenie dla zabytku nieruchomego, polegającego na możliwości jego zniszczenia lub uszkodzenia. Wykonanie remontu zastępczego prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy zabytku nieruchomym jest najbardziej skutecznym i najszybszym narzędziem umożliwiającym zabezpieczenie obiektu zabytkowego przez dalszym jego niszczeniem.
Remont zastępczy obiektu zabytkowego wykonany przez organ ochrony zabytków jest przede wszystkim narzędziem ustawowym Konserwatora, które może posłużyć do najszybszego i skutecznego zabezpieczania zabytkowej nieruchomości. Dlatego Starosta Ostrowski odstąpił od trybu wywłaszczenia, mając na uwadze dobro niszczejącego obiektu.
Istotnym faktem w postepowaniu dla tut. organu były także informacje, że w dacie złożenia wniosku rzeczona nieruchomość miała znaczne obciążenia hipoteczne.
Zdaniem tut. organu jest wielce prawdopodobne, że wartość ograniczonych praw rzeczowych ujawnionych w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości zabytkowej przewyższa wartość całej nieruchomości. Wywłaszczenie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa i ujawnienie Skarbu Państwa jako właściciela w księdze wieczystej nie spowoduje, z mocy prawa, wykreślenia hipotek ustanowionych na nieruchomości. W takim przypadku istnieje niebezpieczeństwo, że wierzyciel hipoteczny wystąpi o wszczęcie postępowania egzekucyjnego z wywłaszczonej nieruchomości, co w istocie może doprowadzić do sytuacji, gdzie przejęta przez Skarb Państwa nieruchomość zostanie sprzedana w drodze egzekucji – co naraziłoby Skarb Państwa na straty finansowe, jednocześnie wcale nie zapewniłoby usunięcia zagrożenia dla zabytku. Tym samym idea wywłaszczenia nieruchomości zabytkowej w celu jej ochrony nie zostałaby spełniona.
Podjęta decyzja w żaden sposób nie blokuje właścicielowi podjęcia czynności prawnych zmierzających np. do sprzedaży obiektu. Jest także szansą na poprawę stanu obiektu w jakim się obecnie znajduje.
Janusz Grzesiak
Biuro Prasowe i Relacji Społecznych
Starostwo Powiatowe w Ostrowie
